Yazılım[1], değişik ve çeşitli görevler yapma amaçlı tasarlanmış elektronik aygıtların birbirleriyle haberleşebilmesini ve uyumunu sağlayarak görevlerini ya da kullanılabilirliklerini geliştirmeye yarayan makine komutları olarak tanımlanmıştır. Birçok yazılım çeşidi ve yazılım dili bulunmaktadır. Teknoloji ve Ağ (Web) kavramlarının geliştiği her geçen gün yazılım konusu da önemini arttırmaya devam ediyor. İş dünyasına yönelik çözümler, oyun ve eğlence sektörü, mobil uygulamalar, ulaşım, akıllı sistemler ve çok daha fazlası artık yazılım/programlama dünyasının elinden çıkıyor. Bilgi ve iletişim teknolojileri sektörü pazar verilerinin dünyada milyar dolarları aştığı bu sektörden hizmet alan sayısı da her geçen gün artıyor. Hizmet alan ve verenler bakımından da yazılımların gelişimine, kullanımına, lisansına yönelik haklar da dikkate alınması gereken konulardan biri. Yazılım sözleşmeleri niteliği itibari ile içerisinde gizlilik, fikri mülkiyet, eser, hizmet gibi birden fazla farklı sözleşme türünü barındırmaktadır. Bu kapsamda sözleşmeler hazırlanırken her bir konu ayrı ayrı ele alınarak değerlendirilmelidir. Yazılım sözleşmeleri serimizin ilk konusunda yazılım geliştirme ve entegrasyon hizmetlerinde sözleşmede temel dikkat edilmesi gereken noktalardan bahsedeceğiz.
Yazılım ve programlama hizmetleri alışılagelmiş hizmetlerin dışında daha fazla teknik bilgi ve kavramı içeren hizmetlerdir. Yazılım geliştirme ve entegrasyon süreçlerine ilişkin sözleşmelerde özel olarak bir kişi/kuruma özgü çözüm sunan yazılım geliştirilebileceği gibi var olan bir yazılıma yönelik eklemelerle yeni bir versiyon sunulmasına ilişkin hizmetleri de içerebilmektedir. Yine bu sözleşmelerin içerisinde lisans, fikri haklar, bakım ve desteğe ilişkin hükümler yer almaktadır. Bu sebeple bir yazılım sözleşmesinde normal sözleşmelerde olduğu gibi sözleşme kapsamının belirlenmesi ve sözleşme içeriğine ilişkin tanımların sınırlarının iyi çizilmesi çok önemlidir. Tanım veya tanımların iyi ortaya konulması sunulacak hizmetin kapsamı bakımından da birçok problemi ortadan kaldırmaktadır. Örneğin yazılımın özelliklerinin ne olduğu, kullanıma yönelik özel bilgilendirmeler var ise bunların ne şekilde yapılacağı, kullanılan bir yazılıma geliştirme yapılacak ise hangi seviyede geliştirmelerin yapılacağı, analiz çalışmaları sonucu müşteri gerekliliklerinin belirlenmesi tanımlar ile belirlenmesi önemlidir.
Yazılım sözleşmelerinde önemli konulardan biri de ücret konusunun belirlenmesidir. Örneğin toplam bir bedel üzerinden mi, harcanan mesai üzerinden mi yazılım geliştirmeye/entegrasyona yönelik ücret hesaplamasının yapılacağı belirlenmelidir. Masrafların kime ait olacağı, öngörülemeyen durumlar karşısında maliyetlerin halinde ücretin revize edilmesi gibi konular da ücret başlığı altında detaylıca düzenlenmelidir.
Yazılım geliştirme ve entegrasyon açısından yine yazılımın teslim zamanı da sözleşmede düzenlenmesi gereken konulardan biridir. Teslim zamanı bakımından sadece yazılımı geliştiren tarafa değil hizmeti satın alan tarafa da yükümlülükler düşebilmektedir. Örneğin geliştirme yapılan yazılım bakımından müşterinin onayına ihtiyaç duyulan zamanlarda onayın ne şekilde ve hangi sürede verileceği, müşterinin teslim etmesi gereken bilgi ve belgeler var ise iletiminin sağlanması belirlenmelidir. Yine önemli bir husus ise teslim zamanları bakımından karşımıza çıkmaktadır. Proje teslim zamanın kesin zamanlara bağlanması durumunda gecikmelerin olması halinde cezai şart, fesih hükümlerine sözleşme içerisinde yer verilmelidir.
Yazılım geliştirme ve entegrasyon sözleşmeleri açısından hizmet alan/müşteri tarafın da yükümlülükleri sözleşmede önem arz eden kısımlardandır. Çünkü yazılım müşteriye özgü hazırlanıyor olabilir veya müşterinin halihazırda kullandığı bir sisteme özgü entegrasyon sağlanmaya çalışılıyor olabilir. Burada müşteri tarafında hazır edilmesi gereken teknik sorumlular, teknik sistem ve dokümantasyonlar, onay mekanizmaları devreye girmektedir.
Yazılımın müşteri tarafından testi ve akabinde kabulü de sözleşme kapsamında ayrıntılı şekilde düzenlenmesi gereken konulardan birini oluşturmaktadır. İki tarafın da tacir olduğu durumlarda yazılım projesinin kabul edilmesi durumunda gizli bir hata çıkmadığı sürece yazılım geliştirenin sorumluluğuna gidilememektedir. Bu kapsamda test ve kabulün ne şekilde olacağı süresi düzenlenmeli, projeden çıkış koşulları, teslimin tamamlanmasının detaylı ve net bir şekilde düzenlenmesi gerekmektedir. Yazılımlar genel itibari ile elektronik sistemler olduğu için müşteriden, ağdan veya yazılımın kendisinden kaynaklı kullanıma ilişkin hatalar çıkabilmektedir. Yazılımların hata olmadan çalışması çok mümkün değildir. Birçok uygulama ve yazılımda bu ortaya çıkan hatalar sonucu geliştirme yapılarak yeni versiyonları çıkartılmakta güncellemeler yapılmaktadır. Yazılımda çıkan hatalar sonucu sorumluluğun sınırlarının sözleşmede belirlenmesi son derece önemlidir. Yazılımın hata vermesi sonucu çalışmaması durumunda müşteri zarara uğrayabilir. Bu zararın karşılanması noktasında sözleşme hükümleri devreye girebilir. Hata türü ve detaylarının sorumluluğunun sözleşmede belirlenmiş olması durumunda yargılama aşamasından önce sorunlar sözleşme kapsamında çözülebilir. Hizmet alan kendisi için geliştirilen yazılım için garanti hükümlerinin belirlenmesi talep edebilir. Bu noktada da hangi sınırlar içerisinde garanti hükümlerinin devreye gireceğinin belirlenmesi gerekmektedir.
Tüm yazılım sözleşmelerinde olduğu gibi özel geliştirmeler bakımından da fikri mülkiyet hakları sözleşme içerisinde mutlaka değerlendirilmelidir. Programın bir kişi/kuruma özgü geliştirilmesi halinde hizmet alan taraf yazılım şirketine bu geliştirme fikri ile gelmesi halinde fikr hakların kimin üzerinde kalacağı belirlenmeli; geliştirilen programın içeriği, ne şekilde kullanıldığına ilişkin bilgiler gibi fikri hakların güvence altına alınması gerekmektedir. Yine hizmet alan tarafın zaten kullanmış olduğu bir programın geliştirilmesine yönelik durumda üçüncü kişilerim fikri mülkiyet haklarının ihlal edilmemesi için de sözleşmede sorumluluk hükümlerine yer verilmedir. Fikri haklar ile birlikte sözleşmede düzenlenen veya haricen düzenlene gizlilik hükümleri kapsamı ve süresi de belirlenmelidir.
Yazılım geliştirilmesi veya entegrasyonun sağlanması sonucu sözleşmenin sona erme şekli de sözleşme içerisinde ayrıntılı ele alınması gereken konulardan biri olarak yer almaktadır. Sözleşme hükümlerine aykırılık oluşması durumunda sözleşmede yer alan fesih hakları ve cezai şart maddeleri sözleşmede sona erme bakımından yer alması gereken konulardan biridir.
Yazılım geliştirme ve entegrasyon hizmetlerinde yazılımların kullanımı bakımından kullanım süreci bıyunca bakım, kullanıma ilişkin eğitimler ve destek sözleşme kapsamında ele alınması gerekmektedir. Bakım ve desteğin ne kadar süre ile sağlanacağı , yıllık bakım anlaşmalarının yapılması ve ücretlerinin belirlenmesi bakımın süresi ve şartları gibi hükümlerin belirlenmesi taraflara ileride çıkabilecek uyuşmazlıklarda yol gösterici olacaktır.
Hizmet alanın uzun vadede zarara uğramaması açısından entegrasyon ve geliştirme sözleşmeleri bakımından sistem güvenliğine ilişkin hükümlerin de sözleşmede düzenlenmesi ve detaylandırılması istenebilir. Burada hangi güvenlik standartlarına yönelik sistem güvenliğinin hedef alınacağının belirlenmesi önemlidir. Bununla birlikte yazılım geliştirme yapılırken hizmet veren taraf hizmet alan tarafın bünyesinde tutulan kişisel verilere erişim sağlayabilir. Bu nokta da kişisel verilerin korunması konusunda sözleşmeye konulması gereken hükümler önem arz etmektedir.
Yazılım sözleşmeleri birden fazla türde olmakla beraber niteliği itibari ile içerisinde birden fazla sözleşme tipini barındırmaktadır. İleride çıkabilecek uyuşmazlıklar bakımından sözleşmelerin detaylı bir şekilde düzenlenmesi son derece önemlidir. Bu noktada mutlaka uzmanlardan hukuki ve teknik anlamda destek alınması gerekmektedir.
YAZILIM SÖZLEŞMELERİ SERİSİ#1
Av. Girayhan Ocak
Comments