SOSYAL AĞ SAĞLAYICI HAKKINDA USUL VE ESASLAR’A İLİŞKİN BİLGİ NOTU
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurulu tarafından 28.03.2023 tarihinde verilen 2023/DK-İD/119 sayılı kararı ile 04/05/2007 tarihli ve 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’un Ek 4’üncü maddesinin yirmi birinci fıkrasına istinaden Sosyal Ağ Sağlayıcı Hakkında Usul ve Esasları düzenleyen kararı 1 Nisan 2023 Cumartesi yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
"Sosyal Medya Yasası" olarak telaffuz edilen 7253 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun ile 5651 Sayılı Kanun’a "sosyal ağ sağlayıcısı" tanımı getirilmiştir ve sosyal ağ sağlayıcılarına çeşitli sorumluluklar atfedilmiştir. 5651 Sayılı Kanun kapsamında sosyal ağ sağlayıcı “sosyal etkileşim amacıyla kullanıcıların internet ortamında metin, görüntü, ses, konum gibi içerikleri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkân sağlayan gerçek veya tüzel kişiler” şeklinde tanımlanmıştır. Sosyal medya ile de doğrudan bağlantılı olan sosyal ağ sağlayıcılar ilgili 5651 sayılı kanun EK 4 madde kapsamında bazı yükümlülükler getirilmiştir. Bu kapsamda sosyal ağ sağlayıcının yükümlülükleri ve bu yükümlülüklerin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ilgili kurul kararı ile belirlenmiştir.
Sosyal ağ sağlayıcı kavramı her ne kadar kanunda tanımlansa da usul ve esaslara ilişkin karar ile hangi sağlayıcıların sosyal ağ sağlayıcısı olarak değerlendirileceği belirlenmiştir. Bu kapsamda usul ve esasların uygulanmasında sosyal ağ sağlayıcının yükümlülükleri, içerik veya yer sağlayıcısı olmasından doğan sorumluluk ve yükümlülüklerini ortadan kaldırmayacağı belirtilmiştir. Dolayısıyla 5651 sayılı Kanun kapsamında içerik sağlayıcısı ve yer sağlayıcısı kavramları ile sosyal ağ sağlayıcısı kavramlarının birleştiği noktalarda içerik ve yer sağlayıcısı konumu bakımından yükümlülüklerin bertaraf edilmeyeceği düzenlenmiştir.
Dikkat çeken kısımlardan biri de usul ve esasların uygulanmasında internet ortamında yapılan yayının sadece belirli bir kısmında sosyal etkileşim amaçlı içeriğe yer veren gerçek veya tüzel kişilerin sosyal ağ sağlayıcı olarak değerlendirilmeyeceği ve kişisel internet siteleri, elektronik ticaret siteleri ve haber siteleri gibi sosyal etkileşim amaçlı içeriğin ikincil ve yan bir hizmet olarak sunulduğu platformların kapsam dışında olduğundan bahsedilmektedir. Bu doğrultuda ilgili sağlayıcılar içerik sağlayıcısı ve yer sağlayıcısı olarak 5651 sayılı Kanun kapsamında sorumlu olacak fakat sosyal ağ sağlayıcısı kavramı içerisinde değerlendirilmediğinden usul ve esaslara uyma yükümlülüğü bulunmayacaktır. Sosyal ağ sağlayıcılarının 5651 sayılı Kanun Ek 4 maddeye dayanak olarak uyması gereken usul ve esaslar aşağıdaki şekilde belirlenmiştir.
1- KİŞİLER TARAFINDAN YAPILAN BAŞVURULARIN CEVAPLANDIRILMASI
Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan sosyal ağ sağlayıcı, 5651 Sayılı Kanun’un 9 ve 9/A maddeleri kapsamındaki içeriklere yönelik olarak kişiler tarafından yapılacak başvurulara cevap vermekle yükümlüğünden bahsedilmiştir. 5651 Sayılı Kanunda İçeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi başlıklı madde kapsamında düzenlenen İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden gerçek ve tüzel kişiler ile kurum ve kuruluşlar, yapacağı başvurular ve “Özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesi” başlıklı Madde 9/A kapsamında internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatının gizliliğinin ihlal edildiğini iddia eden kişilerin yapacağı başvurulara ilişkin cevap verme yükümlülüğünden bahsedilmektedir. Bu doğrultuda madde 9 ve 9/A kapsamında sosyal ağ sağlayıcıların başvuruları değerlendirme yükümlülüğü bulunmaktadır.
Usul ve esaslar ile sosyal ağ sağlayıcı, kişiler tarafından yapılacak başvuruların kolaylıkla alınabilmesi ile başvurunun Türkçe dil seçeneği kullanılarak yapılabilmesi ve Türkçe başvurulara Türkçe cevap sağlama yükümlülüğü getirilmiş ve Kanun’a paralel olarak sosyal ağ sağlayıcı, başvuruları başvurudan itibaren en geç kırk sekiz saat içinde olumlu ya da gerekçesi belirtilmek kaydıyla olumsuz cevap vereceği düzenlenmiştir.
2- SOSYAL AĞ SAĞLAYICI KULLANICILARININ HAKLARININ KORUNMASI
Kurul tarafından yayımlanan usul ve esasların 15. maddesinde kullanıcıların haklarının korunması düzenlenmiştir. Buna göre kişisel verilerin korunması mevzuatı da dikkate alınarak sosyal ağ sağlayıcı, kullanıcılara önerdiği içeriklere ilişkin tercihleri güncelleme ve kişisel verilerinin kullanılmasını sınırlandırma seçeneği sunacağı, sosyal ağ sağlayıcının Türkiye’den erişen kullanıcıları doğrudan veya dolaylı şekilde etkileyen kullanıcı hesaplarına ilişkin önemli güvenlik ihlâllerinin tespitinden itibaren en geç yetmiş iki saat içerisinde bu durum hakkında kurumu ve kullanıcıları Türkçe açık ve anlaşılır şekilde bilgilendireceği düzenlenmiştir.
Yine bununla birlikte Sosyal ağ sağlayıcıya ele geçirilen veya başkasını taklit eden hesaplara yönelik Türkçe, açık, anlaşılır ve kolaylıkla ulaşılabilir bir başvuru mekanizması kurma ve başvuruları makul süre içinde sonuçlandırma yükümlülüğü getirmiştir. Sosyal ağ sağlayıcı, başlık etiketleri ve öne çıkarılan içeriklerin uyarı yöntemiyle kaldırılması için Kurumla iş birliği içinde etkin bir başvuru mekanizması kurmakla yükümlü olduğu belirtilmiştir. Buna göre sosyal medya kullanıcıları sosyal ağ sağlayıcıya ele geçirilen veya başkasını taklit eden hesaplara yönelik ilgili kurul kararı doğrultusunda başvurabilecektir.
Kişiler tarafından yapılan başvuruların cevaplandırılması yükümlülüğünün yerine getirilmemesi durumu madde 26 kapsamında düzenlenerek kişiler tarafından yapılan başvuruların cevaplandırılması yükümlülüğünü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcıya beş milyon Türk Lirası idari para cezası verileceği düzenlenmiştir. Kurum, başvurucunun şikâyeti üzerine, sosyal ağ sağlayıcının birinci fıkra kapsamındaki yükümlülüğün yerine getirilip getirilmediğini inceleyebilecek ve raporlama dönemlerinde usul ve esaslara uyup uymadığını kontrol edebilecektir.
3- TEMSİLCİ BELİRLENMESİNE İLİŞKİN YÜKÜMLÜLÜKLER
EK madde 4’e paralel şekilde Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı, yetkili en az bir gerçek veya tüzel kişiyi Türkiye’de temsilci olarak belirlemekle yükümlü olduğu düzenlenmiştir. Temsilcinin gerçek kişi olması hâlinde Türkiye’de mukim ve Türk vatandaşı olması belirlenmiş ayrıca temsilcinin tüzel kişi olması hâlinde Türkiye’de kurulmuş ve Türk mevzuatına göre tüzel kişilik kazanmış olması zorunlu olarak belirlenmiştir. Türkiye’den günlük erişimi on milyondan fazla olan sosyal ağ sağlayıcının temsilcisi, sosyal ağ sağlayıcının sorumlulukları saklı kalmak kaydıyla teknik, idari, hukuki ve mali yönden tam yetkili ve sorumlu olduğu belirlenmiştir.
5651 sayılı Kanun kapsamında yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı bakımından temsilcinin tüzel kişilik olması halinde sermaye şirketi şeklinde kurulan şube olması zorunluluğu düzenlenmiştir. İlgili usul ve esaslarda da benzer şekilde düzenleme yapılarak ayrıca sermaye şirketinin nasıl olması gerektiğine ilişkin de düzenleme yapılmıştır. Buna göre Türkiye’den günlük erişimi on milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcının temsilcisinin tüzel kişi olması hâlinde temsilcinin, sermaye şirketi şeklinde kurulan şube olması zorunludur. Sosyal ağ sağlayıcı tarafından Kuruma bildirilen sermaye şirketi;
a) Sosyal ağ sağlayıcının unvanının ayırt edici ibaresi ile sermaye şirketinin kurulduğu ili de içeren ticaret unvanına sahip olması,
b) Paylarının tamamının sosyal ağ sağlayıcıya ait olması,
c) Şirket sözleşmesinde sosyal ağ sağlayıcının bünyesinde ve sosyal ağ sağlayıcıya bağlı olduğunu belirtmesi,
ç) Esas sermaye tutarının en az yüz milyon Türk Lirası olması,
d) Şirket sözleşmesinde, sosyal ağ sağlayıcı tarafından teknik, idari, hukuki ve mali yönden tam yetkili ve sorumlu kılındığının açıkça belirtilmesi.
şartlarını sağlaması ile temsilci kabul edileceği düzenlenmiştir.
5651 sayılı kanunda temsilci atanma yükümlülüğünden bahsedilmekte ise de temsilcinin görevlerinden tam olarak bahsedilmemiştir. Usul ve esaslarla temsilcinin görevleri de düzenlenmiştir.
Buna göre belirlenen temsilci;
a) Kurum, Birlik, adli veya idari makamlarca gönderilecek tebligat, bildirim veya taleplerin gereğinin yerine getirilmesini,
b) Kişiler tarafından bu Kanun kapsamında yapılacak başvuruların cevaplandırılmasını,
c) Raporlama yükümlülüğünün yerine getirilmesini,
ç) Sosyal ağ sağlayıcının içerik veya yer sağlayıcı olmasından doğan sorumluluk ve yükümlülüklerinin yerine getirilmesini,
d) Kanun kapsamındaki diğer yükümlülüklerin yerine getirilmesini,
temin edecektir.
Yine sosyal ağ sağlayıcı temsilcinin Türkiye’deki tebligata yarar adresi ile eposta adresine, kolayca görülebilecek ve doğrudan erişilebilecek şekilde internet sitesinde yer vermesi gerekliliği düzenlenmiştir. Sosyal ağ sağlayıcı, temsilci kimlik, unvan ve iletişim bilgilerini Kuruma da bildirmekle yükümlüdür. Temsilcinin gerçek kişi olması hâlinde bu temsilcinin Türk vatandaşı ve Türkiye’de mukim olduğunu gösterir belgeleri, Temsilcinin tüzel kişi olması hâlinde, tüzel kişinin şirket sözleşmesi, ticaret sicil gazetesi örneği ve diğer kuruluş belgeleri ile tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili kişilerin yetkili kılındığına dair ilgili mevzuat kapsamındaki belgelerle birlikte kimlik ve iletişim bilgileri Kuruma gönderileceği düzenlenmiştir. Türkiye’den günlük erişimi on milyondan fazla olan sosyal ağ sağlayıcının temsilcisinin tüzel kişi olması hâlinde, yer alan bilgi ve belgelere ilave olarak yukarıda bahsedilen Usul ve Esaslar’ın 5 inci maddesinde aranan şartları ispat edecek bilgi ve belgelerin de kuruma gönderileceği düzenlenmiştir.
Temsilci Belirlenmesine İlişkin Yükümlülüklerin Yerine Getirilmemesi
Temsilci belirlenmesine ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde uygulanacak tedbirler Madde 20 ve devamında düzenlenmiştir. Buna göre temsilci belirlenmesine ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcıya, Kurum (BTK) tarafından bildirimde bulunulacağı, bildirimden itibaren otuz gün içinde temsilci belirlenmesine ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilmemesi hâlinde sosyal ağ sağlayıcıya on milyon Türk Lirası idari para cezası verileceği düzenlenmiştir. Verilen idari para cezasının tebliğinden itibaren otuz gün içinde temsilci belirlenmesine ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilmemesi hâlinde otuz milyon Türk Lirası daha idari para cezası verileceği , ikinci kez verilen idari para cezasının tebliğinden itibaren otuz gün içinde temsilci belirlenmesine ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilmemesi hâlinde Başkan tarafından Türkiye’de mukim vergi mükellefi olan gerçek ve tüzel kişilerin ilgili sosyal ağ sağlayıcıya yeni reklam vermesi yasaklanacağı Kanuna paralel şekilde düzenlenmiştir. Reklam yasağı kararının verildiği tarihten itibaren üç ay içinde temsilci belirlenmesine ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilmemesi hâlinde, sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde elli oranında daraltılması için Başkan tarafından sulh ceza hâkimliğine başvurabilecektir. Başvurunun kabulüne ilişkin hâkim kararının uygulanmasından itibaren otuz gün içinde temsilci belirlenmesine ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilmemesi hâlinde Başkan, sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde doksan oranına kadar daraltılması için sulh ceza hâkimliğine başvurabilecektir. Temsilci belirlenmesine ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilmesi hâlinde; verilen idari para cezalarının dörtte biri tahsil edilir, reklam yasağı kaldırılır ve hâkim kararları kendiliğinden hükümsüz kalır. İnternet trafiği bant genişliğine yapılan müdahalenin sona erdirilmesi için erişim sağlayıcılara Kurum tarafından bildirim yapılır.
4- ADLİ MERCİLERE BİLGİ VERİLMESİ
5651 Sayılı Kanun kapsamında Sosyal Ağ Sağlayıcının adli merciler ile iş birliği düzenlenmiştir. Usul ve esaslarda da aynı şekilde düzenleme yapılmıştır. Buna göre 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda yer alan;
a) Çocukların cinsel istismarı (madde 103),
b) Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma (madde 217/A),
c) Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak (madde 302),
ç) Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar (madde 309, 311, 312, 313, 314, 315, 316),
d) Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk (madde 328, 329, 330, 331, 333, 334, 335, 336, 337),
suçlarına konu internet içeriklerini oluşturan veya yayan faillere ulaşmak için gerekli olan bilgiler soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısı, kovuşturma aşamasında yargılamanın yürütüldüğü mahkeme tarafından talep edilmesi üzerine ilgili sosyal ağ sağlayıcının Türkiye’deki temsilcisi tarafından adli mercilere verileceği düzenlenmiştir. Madde 29 kapsamında Adli mercilere bilgi verilmesi yükümlülüğüne aykırı davranılması durumunda, ilgili Cumhuriyet savcısı tarafından, sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde doksan oranında daraltılması talebiyle Ankara Sulh Ceza Hâkimliğine başvurulabileceği düzenlenmiştir.
5- DİĞER DÜZENLEMELER
Çocuklara özgü ayrıştırılmış hizmet sunulması da ek olarak usul ve esaslar kapsamında yapılan önemli bir düzenlemedir. İlgili madde şu şekilde düzenlenmiştir.
MADDE 14 – (1) Sosyal ağ sağlayıcı, çocuklara özgü ayrıştırılmış hizmet sunma konusunda gerekli tedbirleri alır. (2) Sosyal ağ sağlayıcı çocuk olduğu anlaşılabilen kullanıcılara sunulan içerik, reklam ve diğer hizmetlerde; a) Çocuğun yaşı, b) Çocuğun üstün yararının gözetilmesi, c) Çocuğun fiziksel, psikolojik ve duygusal gelişiminin korunması, ç) Çocuğa yönelik cinsel istismar ve ticari sömürü risklerinin önlenmesi, d) Çocuğa ait kişisel verilerin korunmasında yüksek düzeyde gizlilik ayarları ile asgari düzeyde veri işlenmesinin sağlanması, e) Sözleşme, kullanıcı ayarları ve veri politikaları gibi hususların çocuğun anlayabileceği şekilde sunulması, hususlarını dikkate alır.
İçeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının uygulanmaması
Temsilci atanması yükümlülüğüne benzer şekilde Kanun kapsamında Başkan tarafından verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereğinin yerine getirilmemesi halinde, Başkan tarafından Türkiye’de mukim vergi mükellefi olan gerçek ve tüzel kişilerin, ilgili yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıya altı aya kadar reklam vermesinin yasaklanmasına karar verilebileceği düzenlenmiştir. Reklam yasağı kararının yanı sıra içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının yerine getirilmesine kadar, Başkan tarafından sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde elli oranında daraltılması için sulh ceza hâkimliğine başvurulabileceği düzenlenmiştir. Bu başvurunun kabulüne ilişkin kararın, Kurum tarafından ilgili sosyal ağ sağlayıcıya bildirilmesinden itibaren otuz gün içinde içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının sosyal ağ sağlayıcı tarafından yerine getirilmemesi halinde, Başkan tarafından, sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde doksan oranına kadar daraltılması için sulh ceza hâkimliğine başvurulabileceği düzenlenmiştir.
Usul ve esaslarla belirlenen bir diğer düzenleme de hukuka aykırılığı hâkim veya mahkeme kararı ile tespit edilen içeriğin sosyal ağ sağlayıcıya bildirilmesi durumunda, bildirime rağmen yirmi dört saat içinde içeriği çıkarmayan veya erişimi engellemeyen sosyal ağ sağlayıcı, doğan zararların tazmin edilmesinden sorumlu olduğu düzenlemesidir. Sosyal ağ sağlayıcı, başlık etiketleri veya öne çıkarılan içerikler aracılığıyla ortam sağladığı başkasına ait yayın yoluyla işlenen suçtan, kendisine hukuka aykırı içeriğin bildirilmiş olması ve buna rağmen içeriğin bildiriminden itibaren derhal ve en geç dört saat içinde kaldırılmamış olması durumunda söz konusu içerikten doğrudan sorumlu olduğu belirtilmiştir.
Comments